Đề số 2:
A có ý định giết B (đang có thai) để
trả thù. Biết B đi chơi chưa về nhà nên khoảng 8 giờ tối A đến nấp ở bụi cây
gần cổng nhà B, đợi B về giết. Thấy A có giấu hiệu khả nghi, đội tuần tra đã
yêu cầu A xuất trình giấy tờ. A bỏ chạy và sau đó đã bị bắt. Hành vi của A được
xác định là phạm tội giết người theo khoản 1 Điều 93 BLHS.
Câu hỏi:
1.
Căn cứ vào khoản 3 Điều 8 Bộ BLHS, hãy phân loại tội
phạm đối với tội giết người.
2.
Căn cứ vào cách phân loại cấu thành tội phạm theo mức
độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi được cấu thành tội phạm phản ánh, hãy xác
định loại cấu thành tội phạm đối với tội giết người (Điều 93 BLHS).
3.
Xác định lỗi đối với hành vi phạm tội của A và giải
thích rõ tại sao.
4.
Hành vi phạm tội của A thuộc giai đoạn phạm tội nào?
Giải thích rõ tại sao.
5.
Mức hình phạt cao nhất Tòa án có thể áp dụng đối với A
là bao nhiêu? Giải thích rõ tại sao.
6.
Giả sử A là người nước ngoài và hành vi nói trên của A
xảy ra ở Việt Nam thì A có
bị xử lý theo luật hình sự Việt Nam
Bài làm
1. Căn cứ khoản 3 Điều 8 BLHS, phân loại
tội phạm đối với tội giết người.
Luật
hình sự Việt Nam phân tội phạm ra thành 4 nhóm và được quy định tại khoản 3
Điều 8:
“ Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây
nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội
ấy là đến ba năm tù; tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã
hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến bảy năm tù; tội
phạm rất nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao
nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến mười lăm năm tù; tội phạm đặc biệt
nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất
của khung hình phạt đối với tội ấy là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc
tử hình”.
Theo định nghĩa trên, các nhóm tội phạm được
phân biệt với nhau bởi cả dấu hiệu về mặt nội dung chính trị, xã hội và cả dấu
hiệu về mặt hậu quả pháp lí. Nếu như tội phạm nói chung có dấu hiệu về mặt nội
dung chính trị, xã hội là tính nguy hiểm cho xã hội và có dấu hiệu về mặt hậu
quả pháp lí là tính phải chịu hình phạt thì các nhóm tội phạm cũng có những dấu
hiệu đó, vì đều là tội phạm nhưng với những nội dung cụ thể khác nhau và có thể
thấy rằng, khung hình phạt chính là dấu hiệu có tính độc lập tương đối để phân
biệt các nhóm tội phạm với nhau.
Điều 93 BLHS quy định hai khung hình
phạt đối với tội giết người:
Khoản 1 Điều 93 quy định “Người nào giết người thuộc một trong các
trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung
thân hoặc tử hình…”. Mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội giết
người theo khoản 1 Điều 93 là tù chung thân hoặc tử hình. Như vậy những hành vi
cấu thành tội giết người theo khoản 1 Điều 93 thuộc loại tội phạm đặc
biệt nghiêm trọng.
Khoản
2 Điều 93 quy định “Phạm tội không thuộc
các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ bảy năm đến
mười lăm năm”. Mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội giết người theo
khoản 2 Điều 93 là 15 năm tù giam. Như vậy những hành vi cấu thành tội giết
người theo khoản 2 Điều 93 thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng.
2. Loại cấu thành tội phạm đối với tội giết
người.
Cấu thành tội phạm là tổng hợp những dấu
hiệu chung có tính đặc trưng cho loại tội phạm cụ thể được quy định trong luật
hình sự. Để phân loại cấu thành tội phạm có thể dựa vào mức độ nguy hiểm của
hành vi phạm tội được cấu thành tội phạm phản ánh hoặc dựa vào đặc điểm cấu
trúc của cấu thành tội phạm. Căn cứ vào mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội
được cấu thành tội phạm phản ánh, có thể chia thành:
-
Cấu thành tội
phạm cơ bản: là cấu thành tội phạm chỉ có dấu hiệu định tội – dấu hiệu mô
tả tội phạm và cho phép phân biệt tội này với tội khác.
-
Cấu thành tội
phạm tăng nặng: là cấu thành tội phạm mà ngoài dấu hiệu định tội còn có
thêm dấu hiệu phản ánh tội phạm có mức độ của tính nguy hiểm cho xã hội tăng
lên một cách đáng kể ( so với trường hợp bình thường).
-
Cấu thành tội
phạm giảm nhẹ: là cấu thành tội phạm mà ngoài dấu hiệu định tội còn có dấu
hiệu phản ánh tội phạm có mức độ của tính nguy hiểm cho xã hội giảm xuống một
cách đáng kể (so với trường hợp bình thường).
Mỗi
loại tội phạm có một cấu thành tội phạm cơ bản, ngoài ra có thể có một hoặc
nhiều cấu thành tội phạm tăng nặng hay giảm nhẹ.
Đối
với tội giết người theo Điều 93 BLHS: Điều 93 BLHS quy định tội giết
người nhưng không mô tả cụ thể dấu hiệu định tội của tội này mà chỉ nêu tội
danh. Do đó để xác định cấu thành tội phạm đối với tội giết người theo Điều 93
ta không thể dựa vào dấu hiệu định tội như các tội phạm khác. Trong Điều 93:
-
Cấu thành tội phạm cơ bản là khoản 2 Điều 93. Vì khoản
2 Điều 93 quy định hình phạt đối với người phạm tội giết người trong trường hợp
thông thường (giết người không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1). Và
khung hình phạt cơ bản được quy định là từ 7 đến 15 năm.
-
Cấu thành tội phạm tăng nặng là khoản 1 Điều 93. Vì
khoản 1 Điều 93 có thêm các dấu hiệu phản ánh tội phạm có mức độ của tính nguy
hiểm cho xã hội tăng lên một cách đáng kể so với trường hợp giết người thông
thường (có thể gây nguy hại đặc biệt cho xã hội). Đó là các trường hợp giết
người có các tình tiết định khung tăng nặng:
a)
Giết nhiều người;
b)
Giết phụ nữ mà biết là có thai;
c)
Giết trẻ em;
d)
Giết người đang thi hành công vụ;
e)
Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy cô giáo
của mình;
f)
Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại phạm
một tội rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng;
g)
Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;
h)
Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;
i)
Thực hiện tội phạm một cách man rợ;
j)
Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;
k)
Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;
l)
Thuê giết người hoặc giết người thuê;
m) Có
tính chất côn đồ;
n)
Có tổ chức;
o)
Tái phạm nguy hiểm;
p)
Có động cơ đê hèn.
Người
nào có hành vi giết người thỏa mãn những dấu hiệu nêu trên thì khung hình phạt
sẽ được chuyển từ khung hình phạt cơ bản (7 đến 15 năm tù) lên khung hình phạt
tăng nặng (phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình).
3. Lỗi đối với hành vi phạm tội của A.
Lỗi là thái độ tâm lý của con người
đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội của mình và đối với hậu quả do hành vi đó
gây ra được biểu hiện dưới hình thức cố ý hoặc vô ý.
Về các loại lỗi cố ý, theo Điều 9 BLHS thì lỗi cố ý trực tiếp là lỗi của người khi thực hiện hành vi nguy hiểm
cho xã hội, nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước
hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra. Còn lỗi cố ý gián tiếp là lỗi của người khi thực hiện hành vi nguy hiểm
cho xã hội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước
được hậu quả của hành vi đó, tuy không mong muốn nhưng có ý thức để mặc cho hậu
quả xảy ra.
Về các loại lỗi vô ý, theo Điều 10 BLHS thì: Lỗi vô ý vì quá tự tin là lỗi trong trường hợp người phạm tội tuy
thấy hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng
hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được nên vẫn thực hiện và đã
gây ra hậu quả nguy hại đó. Lỗi vô ý do
cẩu thả là lỗi trong trường hợp người phạm tội đã gây ra hậu quả nguy hại
cho xã hội nhưng do cẩu thả nên không thấy được hành vi của mình có thể gây ra
hậu quả đó, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước.
Và ở trường hợp
này ta thấy rằng hình thức lỗi của A khi phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp, căn
cứ vào các dấu hiệu sau:
-
Thứ nhất: A hoàn toàn có thể nhận
thức được tính nguy hiểm của hành vi của mình và A cũng có thể thấy trước được
hậu quả là B có thể chết do hành vi đó gây ra. Tuy đề bài không nêu rõ là A
định giết B bằng phương pháp và công cụ nào nhưng chắc chắn với động cơ để trả
thù B và mục đích tước đoạt tính mạng của B, A đã có sự chuẩn bị để hành vi của
mình đạt đến mức độ nguy hiểm nào đó khiến B thiệt mạng. Tuy thấy trước được
hậu quả nhưng A vẫn cố tình thực hiện hành vi của mình, A đã nấp ở bụi cây gần
cổng nhà B, đợi B đi chơi về để thực hiện hành vi giết người.
-
Thứ hai: A mong muốn hậu quả là B bị
chết sẽ xảy ra vì A với B có mâu thuẫn từ trước, và động cơ phạm tội của A là
giết giết B để trả thù, nên A mong muốn B sẽ chết.
4. Giai đoạn phạm tội của A.
Các
giai đoạn thực hiện tội phạm là các mức độ thực hiện tội phạm cố ý, bao gồm
chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt và tội phạm hoàn thành. Trong đó:
-
Chuẩn bị phạm tội là giai đoạn trong
đó người phạm tội có hành vi tạo ra những điều kiện cần thiết cho việc thực
hiện tội phạm nhưng chưa bắt đầu thực hiện tội phạm đó.
-
Phạm tội chưa đạt là có ý thực hiện
tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn
của người phạm tội.
-
Tội phạm hoàn thành là trường hợp
hành vi phạm tội đã thỏa mãn hết các dấu hiệu được mô tả trong cấu thành tội
phạm.
Trong tình huống trên, hành vi phạm tội của A
thuộc giai đoạn chuẩn bị phạm tội. Vì:
A đã bắt đầu có những hành vi tạo ra
những điều kiện giúp cho việc thực hiện hành vi phạm tội có thể xảy ra và xảy
ra được thuận lợi, dễ dàng hơn. Thể hiện ở chỗ: A đã có sự chuẩn bị kế hoạch
phạm tội, thăm dò địa điểm phạm tội từ trước, biết B đi chơi chưa về nhà nên A
đến nấp ở bụi cây gần cổng nhà B, đợi B về để giết. Tuy nhiên A chưa thực hiện
được hành vi khách quan tác động đến B thì đã bị đội tuần tra phát hiện và bị
bắt. Như vậy, tất cả những hành vi của A mới chỉ dừng lại ở giai đoạn chuẩn bị
những điều kiện cần thiết để thực hiện tội phạm, nó chưa trực tiếp làm biến đổi
tình trạng của B để gây thiệt hại cho B.
5. Mức hình phạt cao nhất mà Tòa án có thể
áp dụng đối với A.
Theo Điều 17 BLHS thì “Người chuẩn bị phạm một tội rất nghiêm
trọng hoặc một tội đặc biệt nghiêm trọng, thì phải chịu trách nhiệm hình sự về
tội định thực hiện”.
Căn cứ khoản 2 Điều 52 thì “Đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội, nếu
điều luật áp dụng có quy định mức cao nhất của khung hình phạt là tù chung thân
hoặc tử hình, thì mức phạt cao nhất được áp dụng là không quá hai mươi năm tù;
nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá một phần hai mức phạt tù mà
điều luật quy định”.
Hành vi phạm tội của A được xác định
là phạm tội giết người theo khoản 1 Điều 93 BLHS ( giết phụ nữ mà biết là có
thai) ở giai đoạn chuẩn bị phạm tội. Mà như đã phân tích ở trên thì khoản 1
Điều 93 thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng nên A sẽ phải chịu trách
nhiệm hình sự về tội định thực hiện. Khoản 1 Điều 93 quy định mức cao nhất của
khung hình phạt là tù chung thân hoặc tử hình nên mức hình phạt mà Tòa án có
thể áp dụng đối với A là không quá 20 năm tù. Do đó, trong trường hợp này mức
hình phạt cao nhất mà Tòa án có thể áp dụng với A là 20 năm tù.
6. Trường hợp A là người nước ngoài và hành
vi phạm tội của A xảy ra ở Việt Nam
Điều 5 BLHS đã quy định hiệu lực của
Bộ luật Hình sự đối với những hành vi phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam Nam
Như vậy, nếu A là người nước ngoài,
hành vi phạm tội của A xảy ra ở Việt Nam và A không thuộc trường hợp quy định ở
khoản 2 Điều 5 BLHS thì A vẫn bị xử lý theo luật hình sự Việt Nam. Trường hợp A
là đối tượng thuộc khoản 2 Điều 5 BLHS, khi đó trách nhiệm hình sự của A sẽ
được giải quyết bằng con đường ngoại giao.
Danh mục tài liệu tham khảo
1. Bộ
luật hình sự nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
2. Trách
nhiệm hình sự và hình phạt – Trường Đại học Luật Hà Nội.
3. Tội
phạm và cấu thành tội phạm – Nguyễn Ngọc Hòa.
4. Định
tội danh và quyết định hình phạt – Dương Tuyết Miên.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét